Το διαβάζαμε και το ακούγαμε σε συζητήσεις, προς το τέλος της κρίσης και εντονότερα με την έξαρση της πανδημίας. Τώρα το βλέπουμε παντού γύρω μας. Τραπεζικά συνοικιακά καταστήματα, φαντάσματα μιας άλλης εποχής…. Οι τράπεζες ψηφιοποιούνται ραγδαία, διατηρώντας σημαντικά λιγότερα φυσικά καταστήματα σε κεντρικά σημεία κυρίως, με εντελώς διαφορετικό σκοπό αλλά και μοντέλο λειτουργίας. Η τράπεζα με γοργούς ρυθμούς μετατρέπεται από ένα μέρος να πας, σε έναν ιστότοπο να επισκεφτείς από το pc σου, το laptop σου ή το κινητό σου.
Ήδη από το 2021, άνω του 90% των συναλλαγών πραγματοποιούνταν ηλεκτρονικά μέσω ebanking και mobile banking.
Επιπλέον σχεδόν οι μισοί πελάτες των τραπεζών χρησιμοποιούσαν την εφαρμογή για mobile banking, ενώ οι συναλλαγές μέσω καταστημάτων έπεφταν με ετήσιο ρυθμό 60%.
Το πλάνο των τραπεζών είναι να υπάρχουν πολύ λίγα καταστήματα συγκριτικά με τώρα και να εξυπηρετούν μόνο ανάγκες επικοινωνίας του πελάτη με την τράπεζα. Το κάθε κατάστημα θα έχει το ρόλο της προσωπικής εξυπηρέτησης και συμβουλευτικής. Σταδιακά δεν θα υπάρχει και η ανάγκη ανάληψης μετρητών, αφού όλα θα μπορούν να πληρωθούν με «πλαστικό χρήμα» όπως συνηθίζεται να λέγεται η πληρωμή με κάρτα ή με mobile paying, όπως πλέον γίνεται όλο και συχνότερα.
Βασικός οδηγός στη διαμόρφωση των μελλοντικών σχεδίων για τις τράπεζες είναι η ανάλυση και πρόβλεψη για τις προσδοκίες που θα έχει από αυτές η νέα γενιά καταναλωτών. Έχοντας αυτό ως βάση, επανασχεδιάζονται διαδικασίες και λειτουργίες, ενώ ενσωματώνεται το κριτήριο της ταχύτητας και της διαρκούς (24/7) εξυπηρέτησης. Η νέα γενιά έχει μάθει να πατά ένα κουμπί και να κατεβαίνει μια εφαρμογή και να κάνει παραγγελία. Κι αν υπάρχει πρόβλημα, το τμήμα εξυπηρέτησης είναι διαθέσιμο μέρα και νύχτα και τα Σαββατοκύριακα.
Όποια τράπεζα αφήσει τον νέο πελάτη να εξυπηρετηθεί, πχ για μια αίτηση δανείου, από.... Δευτέρα, θα τον χάσει.
Και ενώ οι νεότεροι σύρουν τον χορό του μετασχηματισμού και είναι ήδη εξοικειωμένοι με ότι καλούνται να διαχειριστούν, οι γηραιότεροι, δυσκολεύονται σε αυτή την ψηφιακή μετάβαση, όχι μόνο των τραπεζών αλλά και της ζωής τους γενικότερα. Ειδικά εκείνοι, έχουν δει την σχέση τους με το τραπεζικό κατάστημα να μεταλλάσσεται, πολλές φορές κατά την διάρκεια της ζωής τους, ενώ εξαιτίας της δυσκολίας τους στην προσαρμογή ή εξαιτίας της αντίστασης τους στην αλλαγή, έχουν ταλαιπωρηθεί όσο κανένας, τα τελευταία χρόνια.
Έχουν «περάσει» από το τραπεζικό βιβλιάριο και τις αναλήψεις και καταθέσεις σε γκισέ, στο ATM και στα μηχανήματα πληρωμών. Τις ουρές έξω από τα ΑΤΜ για ανάληψη μετρητών κατά την περίοδο των capital controls (τότε επικρατούσε και η αντίδραση της γενιάς των υπερήλικων να κρατούν ποσά μετρητών στο σπίτι τους με κίνδυνο της ζωής τους!)
Έχουν γνωρίσει τις χρεωστικές κάρτες και τις πληρωμές με POS, καθώς και τις ατελείωτες ώρες αναμονής έξω από τα τραπεζικά καταστήματα λόγω των μέτρων κατά της πανδημίας. Εκείνη την περίοδο ήταν πρωτοφανείς και οι ουρές έξω από τα ΕΛΤΑ για πληρωμές λογαριασμών και αναλήψεις μετρητών. Προσωπικά έχω γίνει μάρτυρας πάνω από μια φορά, κατάρρευσης από την ζέστη ή την ορθοστασία, ανθρώπων που ήθελαν να πληρώσουν έναν λογαριασμό για κάτι δηλαδή που ηλεκτρονικά χρειάζεσαι 3 λεπτά με το ρολόι για να το ολοκληρώσεις και φυσικά από την άνεση του σπιτιού σου.
Τώρα χρειάζεται να κάνουν αποστάσεις ώστε να επισκεφτούν ένα τραπεζικό κατάστημα καθώς τα συνοικιακά ολοένα και εξαφανίζονται και σύντομα θα ελαχιστοποιηθούν και τα ΑΤΜs, αφού τα μετρητά δεν θα είναι απαραίτητα. Αυτές οι γενιές είναι απόλυτα εξαρτώμενες από νεότερης ηλικίας συγγενείς, ώστε να μπορέσουν να εκτελέσουν μια ηλεκτρονική συναλλαγή.
Και βλέποντας γύρω μας το άδικο παίδεμα των ανθρώπων που δυσκολεύονται να εμπιστευτούν ή και να χειριστούν, ακόμη και να κατανοήσουν τον λόγο ύπαρξης, της τεχνολογίας, γυρνάει στο μυαλό μου ο Αλβιν Τόφλερ και το προφητικό του βιβλίο « το σοκ του μέλλοντος» και η φράση «Το Σοκ του Μέλλοντος είναι το συντριπτικό άγχος και ο αποπροσανατολισμός που προκαλούνται σε άτομα που υποβάλλονται σε πολύ μεγάλες αλλαγές, μέσα σε πολύ λίγο χρόνο»
Χρειάστηκαν πάνω από 100 χρόνια ωστόσο, μέχρι οι Τράπεζες να επιστρέψουν σε διψήφια νούμερα αριθμού καταστημάτων, αλλά συμβαίνει τώρα! Από τις 2 Μαρτίου 1840 οπότε και ξεκίνησε την λειτουργία του σε Ελληνικό έδαφος το πρώτο υποκατάστημα της Ιονικής τράπεζας στην Κέρκυρα, της πρώτης Ελληνικής τράπεζας, πέρασαν 5 χρόνια για να λειτουργήσει το πρώτο Υποκατάστημα στην Αθήνα, και τέταρτο της τράπεζας.
Στα επόμενα 158 χρόνια, τα υποκαταστήματα στην Αθήνα, Ελληνικών και πολυεθνικών τραπεζών, έφτασαν τα 2.806 με κορυφαία χρονιά το 2009 οπότε και οι Έλληνες είχαν στη διάθεση τους 4.163 φυσικά καταστήματα τραπεζικών υπηρεσιών.
Κι ύστερα ήρθε η κρίση και τα καταστήματα έως το 2020 έφτασαν να μειωθούν σε 1.680 στο σύνολο της Ελλάδας. Την κρίση ακολούθησε η πανδημία, η οποία πυροδότησε βίαιο ψηφιακό μετασχηματισμό της ζωής των Ελλήνων, αφού είχαν καθυστερήσει σε σχέση με άλλους Ευρωπαίους.
Η όλο και περισσότερη ψηφιοποίηση της καθημερινότητας των Ελλήνων, οδήγησε τις τράπεζες στην απόφαση ώστε η χρονιά 2022 να είναι εκείνη που θα ολοκληρώσουν το προαναγγελθέν πλάνο συρρίκνωσης του δικτύου τους. Συγκεκριμένα οι 4 μεγάλες τράπεζες που συγκεντρώνουν τον σκληρό πυρήνα των τραπεζικών δραστηριοτήτων, Eθνική, Πειραιώς, Eurobank και Alpha Bank, πριν το τέλος του 2022 θα έχουν ολοκληρώσει την παύση άνω των 200 καταστημάτων.
Στο παραπάνω πλαίσιο αλλαγών, ο σχεδιασμός των τραπεζών έχει φροντίσει ώστε ένα μέρος του προσωπικού τους να αναλάβει την εκπαίδευση και την συμβουλευτική υποστήριξη των ψηφιακά αναλφάβητων ή όσων επιμένουν να αντιστέκονται στην ψηφιοποίηση των δραστηριοτήτων τους.
Στην αρχή της πανδημίας και όσο μεγάλης ηλικίας άνθρωποι έχαναν την ζωή τους από τον covid, άκουγα σε πηγαδάκια και οικογενειακές συνευρέσεις, πως η πανδημία είναι μια οργανωμένη προσπάθεια των κυβερνήσεων για την εξάλειψη των συνταξιούχων γιατί έχει ανέβει πολύ το προσδόκιμο ζωής. Ακόμη και αν είχαν δίκιο, τον πραγματικό «εχθρό» δεν τον διέκριναν τότε… Πιθανότητες υπάρχουν, μεγάλη μερίδα ανθρώπων τρίτης ηλικίας στην συγκυρία της σαρωτικής ψηφιοποίησης της ζωής της, να επιβεβαιώσει το απόσπασμα από την θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου.
«Δεν είναι τα πιο δυνατά είδη που επιβιώνουν ή τα πιο έξυπνα, αλλά αυτά που ανταποκρίνονται καλύτερα στις αλλαγές» χρησιμοποιώντας βέβαια το ρήμα επιβιώνω, στην προκειμένη, μεταφορικά…ή μήπως όχι;