Aν και είναι νωρίς να ασχοληθείτε με την δήλωση φορολογίας εισοδήματος, ποτέ δεν στέλνουμε από τις πρώτες μέρες την δήλωση, αφήνουμε το σύστημα να «στρώσει» πρώτα, καλό θα είναι να κάνουμε ορισμένες επισημάνσεις σχετικά με τα τεκμήρια και την αναγραφή τους στο έντυπο Ε1.
Είναι σαφές ότι με τις αλλαγές που έγιναν με τον Ν. 4797 (ΦΕΚ Α’ 66/23-04-2021), αρκετοί φορολογούμενοι δεν θα φορολογηθούν με τα τεκμήρια, αλλά με τα πραγματικά τους εισοδήματα.
Ας επισημάνουμε κάποια θέματα που είτε έχουν αλλάξει ή δεν τα αντιμετωπίζουμε με τον σωστό τρόπο.
1. Τεκμήρια
i. Ανέγερση ή αγορά ακινήτου από ατομική επιχείρηση
Πολλοί φορολογούμενοι θεωρούν ότι αν αγοράσουν ένα ακίνητο ή αν ανεγείρουν μια οικοδομή και τις δαπάνες τις καταχωρήσουν στα βιβλία τους, δεν έχουν το τεκμήριο αγοράς ή ανέγερσης, γιατί αυτό θεωρείται επαγγελματικό ακίνητο.
Σε κάθε περίπτωση η αγορά ή η ανέγερση ακίνητου , ακόμη και αν είναι για επαγγελματική χρήση ατομικής επιχείρησης , αποτελεί τεκμήριο του φυσικού προσώπου και οι δαπάνες αυτές πρέπει να αναφερθούν στους κωδικούς 735 -736 «Συμπληρώνεται το ποσό που καταβάλατε το 2019 για την αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης».
Αυτό αναφέρεται στην απόφαση ης ΑΑΔΕ με αριθμό Α.1041/2019.
Πιο συγκεκριμένα η απόφαση αναφέρει «7. Με βάση την περίπτωση ε’ του άρθρου 33 του ν. 4172/2013, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις περί τεκμηρίου απόκτησης περιουσιακών στοιχείων όταν πρόκειται για αγορά παγίου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.
Στην έννοια του επαγγελματικού εξοπλισμού δεν περιλαμβάνεται η αγορά ή ανέγερση ακινήτου καθώς και η απόκτηση Ι.Χ. επιβατικού αυτοκινήτου, για τα οποία ισχύει σε κάθε περίπτωση το τεκμήριο απόκτησης».
ii. Επιβατικά Ι.Χ. για επαγγελματική χρήση.
Η διοίκηση με την ΠΟΛ.1076/2015, ερμηνεύοντας το άρθρο 33 του ΚΦΕ (Ν.4172/2013), είχε αρχικά πάρει την θέση ότι:
«Άρθρο 33 «Μη εφαρμογή αντικειμενικών δαπανών και υπηρεσιών»
ε) Για την αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα. Στην έννοια του πάγιου εξοπλισμού περιλαμβάνονται μηχανήματα, υπολογιστές, έπιπλα, σκεύη, Φ.Δ.Χ. αυτοκίνητα, Φ.Ι.Χ. αυτοκίνητα, Ε.Δ.Χ. αυτοκίνητα, Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, μοτοσυκλέτες, σκάφη, αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την άσκηση επιχείρησης ή ελευθέριου επαγγέλματος».
Η θέση της διοίκησης, σε ότι αφορά τα Ε.Ι.Χ. των επιχειρήσεων, άλλαξε , όπως είδαμε και παραπάνω , με την απόφαση Α.1041/2019.
Έτσι από 1.1.2018 η αγορά Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου από ατομική επιχείρηση, θεωρείται τεκμήριο του φυσικού προσώπου. «Στην έννοια του επαγγελματικού εξοπλισμού δεν περιλαμβάνεται η αγορά ή ανέγερση ακινήτου καθώς και η απόκτηση Ι.Χ. επιβατικού αυτοκινήτου, για τα οποία ισχύει σε κάθε περίπτωση το τεκμήριο απόκτησης».
Προσοχή: Αναφερόμαστε πάντα σε ατομικές επιχειρήσεις και όχι Νομικά Πρόσωπα. Στα νομικά πρόσωπα και για τα ακίνητα και για τα ΕΙΧ δεν υπάρχουν τεκμήρια απόκτησης. Οι μέτοχοι ή οι εταίροι στις περιπτώσεις των νομικών προσώπων, έχουν το τεκμήριο της απόκτησης των εταιρικών μεριδίων ή των μετοχών. Όσον αφορά τα οχήματα , οι εταίροι ή οι διαχειριστές ή ο πρόεδρος και ο διευθύνων σύμβουλος των Ανωνύμων Εταιρών , έχουν την ετήσια αντικειμενική δαπάνη.
2. Επίδομα ενοικίου
Από το φορολογικό έτος 2019, πολλά από τα επιδόματα που δίνει ο ΟΠΕΚΑ δεν θεωρούνται εισόδημα, και για αυτό δεν φορολογούνται και δεν έχει εκδοθεί βεβαίωση για αυτά τα εισοδήματα, όμως αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη τεκμηρίων αλλά θεωρούνται εισοδήματα που μειώνουν δαπάνες του φορολογούμενου,(όπως π.χ. έξοδα κηδείας ή επιδόματα που καλύπτουν μέρος από κάποιες θεραπείες).
Υπάρχει ένα επίδομα, που υπό προϋποθέσεις, πρέπει να γραφτεί στα επιδόματα του πίνακα 6 του εντύπου Ε1, και μπορεί να καλύψει μέρος τεκμηρίου. Είναι το επίδομα ενοικίου.
Αν αυτό καλύπτει μέρος του ενοικίου δεν πρέπει να αναφερθεί στο έντυπο Ε1.Αν όμως το επίδομα αυτό καλύπτει μέρος της δόσης του στεγαστικού δανείου που έχει πάρει ο φορολογούμενος για την αγορά του ακίνητου, τότε αυτό μπορεί να καλύψει το τεκμήριο του δανείου.
3. Αντιμετώπιση επαγγελματικού δανείου
Σε περίπτωση που ατομική επιχείρηση έχει λάβει επαγγελματικό δάνειο είτε για την αγορά παγίου εξοπλισμού είτε για κεφάλαιο κίνησης, αυτό δεν αποτελεί τεκμήριο για το φυσικό πρόσωπο.
Σύμφωνα με την απόφαση Α.1070 (ΦΕΚ B’ 1267/09.04.2020)
«Οι καταβληθείσες δόσεις επιχειρηματικών δανείων που έχουν καταχωρηθεί στα λογιστικά αρχεία των ατομικών επιχειρήσεων και αφορούν σε δανειακές συμβάσεις που συνήψαν τα εν λόγω πρόσωπα για επιχειρηματικούς σκοπούς, δεν αποτελούν δαπάνη απόκτησης κατά τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν. 4172/2013 (περίπτωση στ’ της παρ. 1 του άρθρου αυτού), οπότε δεν αναγράφονται στους κωδικούς 727-728 του εντύπου Ε1.
Το ίδιο ισχύει και για τις δόσεις που καταβάλλονται από τα παραπάνω πρόσωπα στο πλαίσιο συμβάσεων που χαρακτηρίζονται από τα πιστωτικά ιδρύματα ως «δάνεια κεφαλαίου κίνησης» ή ως «σύμβαση πίστωσης δι’ ανοιχτού λογαριασμού».
4. Τεκμήριο πισίνας
Σχετικά με το τεκμήριο της πισίνας πρέπει να σημειώσουμε ότι έστω και ΚΕΝΟ να είναι το ακίνητο, το τεκμήριο αυτό θα υπολογιστεί ολόκληρο, δηλαδή για 12 μήνες.
Ποιο συγκεκριμένα η Πολ.1076/2015 αναφέρει σχετικά:
η) Δαπάνες δεξαμενών κολύμβησης
Με την περ. η’ οι δεξαμενές κολύμβησης εξακολουθούν να λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης. Η δαπάνη αυτή ορίζεται κλιμακωτά ως εξής:
Σε 160 ευρώ το τ.μ. μέχρι και τα 60 τ.μ. και σε 320 ευρώ το τ.μ., για επιφάνεια άνω των 60 τ.μ.
Τα ανωτέρω ισχύουν και όταν η δεξαμενή είναι συναρμολογούμενη αφού ο νόμος δεν κάνει καμία διάκριση.
Προκειμένου για εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης, τα παραπάνω ποσά αυτής της περίπτωσης διπλασιάζονται.
Ετήσια χρήση
Η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για τις δεξαμενές κολύμβησης υπολογίζεται για όλο το έτος χωρίς να περιορίζεται σε μήνες χρήσης είτε πρόκειται για κύρια κατοικία είτε για δευτερεύουσα.
Στις περιπτώσεις θανάτου ή μεταβίβασης/απόκτησης κατοικίας μέσα στο έτος, η αντικειμενική δαπάνη υπολογίζεται στους μήνες χρήσης.
Προκειμένου για κοινόχρηστες πισίνες που βρίσκονται σε συγκροτήματα πολυκατοικιών, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης επιμερίζεται στους ιδιοκτήτες και ενοικιαστές των ακινήτων με βάση τα χιλιοστά κάθε διαμερίσματος στο οικόπεδο.
Επίσης, αν η δεξαμενή κολύμβησης (πισίνα) χρησιμοποιείται από τους ενοίκους επιπλωμένων δωματίων ή ξενοδοχείων (ατομικές επιχειρήσεις), από την εκμετάλλευση των οποίων αποκτάται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, η αντικειμενική δαπάνη αυτής δεν βαρύνει τον επιχειρηματία.
Διευκρινίζεται ότι η μη χρήση πισίνας αποδεικνύεται με πιστοποιητικό καταστροφής της.
5. Κωδικοί 743-744 (Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων)
Από το φορολογικό έτος 2018 και επόμενα θεωρείται τεκμήριο και οι καταβολές που πραγματοποιούνται για τα ασφαλιστικά επενδυτικά συμβόλαια, κατά το μέρος που αποτελούν επενδυτικό προϊόν και αναγράφονται στους παραπάνω κωδικούς, μαζί με τα ποσά που δόθηκα από το φορολογούμενο για την αγορά επιχειρήσεων ή σύσταση ή αύξηση του κεφαλαίου επιχειρήσεων που λειτουργούν ατομικώς ή με τη μορφή ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης ή ανώνυμης εταιρείας ή περιορισμένης ευθύνης εταιρίας ή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας ή κοινωνίας ή κοινοπραξίας ή αστικής εταιρίας ή αγορά εταιρικών μερίδων και χρεογράφων γενικώς.
Προσοχή: Κατά τη λήξη των συμβολαίων αυτών ή την πρόωρη εξαγορά τους, δύναται να χρησιμοποιηθεί για κάλυψη τεκμηρίου, το μέρος του επιστραφέντος επενδεδυμένου κεφαλαίου που αναλογεί σε κεφάλαιο που καταβλήθηκε μετά την 1.1.2018 και συνεπώς να αναγραφεί στους κωδικούς 781-782 (όπου αναγράφονται ποσά που δεν αποτελούν εισόδημα αλλά καλύπτουν τεκμήρια), καθόσον μόνο ποσά που αποτελούσαν δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, είχαν ληφθεί υπόψη κατά τον προσδιορισμό του εισοδήματος του έτους που καταβλήθηκαν και είχαν δηλωθεί ως τεκμήριο όταν καταβλήθηκαν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη τεκμηρίων κατά την επιστροφή τους.
6. Υποβολή δήλωσης εισοδήματος για την κάλυψη τεκμηρίων.
Σύμφωνα με τις διευκρινήσεις της διοίκησης (παρ. 4 της ΠΟΛ. 1174/14.7.2014) εκπρόθεσμες τροποποιητικές δηλώσεις που συμπληρώνουν ποσά με τα οποία καλύπτεται ή περιορίζεται η προστιθέμενη διαφορά δαπάνης, υποβάλλονται χωρίς την επιβολή κυρώσεων, και εφόσον με την παράλειψη δήλωσης αυτών των ποσών στην αρχική δήλωση δεν παραβιάστηκε φορολογική διάταξη διότι εκείνο το έτος δεν υπήρχε υποχρέωση συμπλήρωσής τους στο έντυπο Ε1. .
Προσοχή: Στην περίπτωση όμως που το κρίσιμο έτος έχει παραγραφεί το δικαίωμα της Φορολογικής Διοίκησης για έλεγχο της αρχικής δήλωσης, τότε μόνο γι’ αυτά τα ποσά, και εφόσον αποδεδειγμένα δεν έχουν αναλωθεί, μπορεί να υποβληθεί τροποποιητική δήλωση στο επόμενο μη παραγραφόμενο έτος και εφεξής.
Ο Αποστόλης Αλωνιάτης είναι οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α’ Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών & Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.ΦΟ.Μ), Σύμβουλος Διοίκησης της PROSVASIS AEBE και συγγραφέας.